orta çağ'da teknoloji ne demek?

Orta Çağ teknolojisi Orta Çağ'da Hristiyan Avrupa'da teknoloji kullanımını tanımlar. 12. yüzyıl rönesansı sonrasında, Orta Çağ Avrupasında gerçekleştirilen icatlar köklü değişimler sağladı.1 Top teknolojisi, yeldeğirmenleri, mekanik saatler, daha gelişmiş su değirmenleri, inşaat teknolojisi(Gotik mimari) ve tarımda yapılan teknolojik icatlar, Avrupa'nın önemli bir ekonomik gelişme kaydetmesini sağladı.

Avrupa teknik gelişmelerini yaparken hem Roma ve Bizans'ın geçmiş tecrübelerinden hem de İslam, Hint ve Çin medeniyetleri ile girdiği kültür alışverişinden yararlandı. 12. - 14. yüzyıllar arası gelişmelerin devrimci bir yanı olmamasına karşın siyasi ve ekonomik büyümede etkili oldu. Ateşli silahların geliştirilmesi ilerleyen yüzyıllarda Avrupa emperyalizminin hakim olmasını sağladı.

Denizcilikte yaşanan gelişmelerde Avrupa'yı etkiledi. Gemilerde dümen sisteminin gelişmesi, çok yelkenli gemiler, tek iskelet gövdeler inşa edildi. Usturlab, kuru pusula geliştirildi, dürbün sistemleri denizlerde yön bulmayı ve etkin olmayı sağladı. Avrupa'nın askeri ve ekonomik olarak denizlerde hakim duruma gelmesi Coğrafi keşiflere giden yolu açtı.

Sivil Teknolojiler

Ziraat

Ağır saban (5. - 8. yüzyıl)

Ağır sabanın kullanımı ilk olarak Slav topraklarında 5. yüzyılda kullanıldı, daha sonra 8. yüzyılda Kuzey İtalya ve Po vadisinde tanındı. Bu gelişme Kuzey Avrupa'nın ormanlık ve bataklık alanları zengin tarım arazilerine dönüştü.

Şerbetçi otu (11. yüzyıl)

Biranın mayalanmasında kullanılarak ticarette biranın daha uzun süre dayanmasını sağladı.

Koşum (6 - 9. yüzyıllar arası)

Koşum takımı çeşitlerinin artması ile atlara saban bağlanarak tarımda kullanılması yaygınlaştı.

Nal (9. yüzyıl)

Atlarda nal kullanılması Avrupanın otlak olmayan kayalık ve dağlık arazilerinde yük ve yolcu taşımacılığını yaygınlaştırdı.

Şarap basma makinesi (12. yüzyıl)

Sistemi daha sonra matbaa baskı makinasının çalışma prensibine örnek oldu.

Mühendislik ve inşaat

Artezyen kuyusu (1126)

İnce keskin bir demir çubuk demir boru içerisinde dönerek toprağı deler ve yer altı suyunu pompalama olmaksızın basınçla2 yüzeye çıkarır. Artezyen kuyularının adı Fransa'nın Artois kasabasından gelmektedir, 1126 yılında ilk kez bu kasabada Şartrö rahipleri tarafından kullanılmıştır.

Merkezi ısıtma sistemi (9. yüzyıl)

Erken Orta Çağ döneminde Alplerin serin yaylalarında artık Hipokaust sisteminin yerini yeni alttan ısıtma sistemleri aldı. Reichenau Adası'nda, soğuk kış aylarında 300 m<sup>2</sup> alanı ısıtacak alttan ısıtma şebekesi kuruldu. Bu yöntem %90 verimlilik sağlamıştı.

Kaburga Tonoz (12. yüzyıl)

Gothik mimarisinin doğuşundaki en önemli elementtir., rib vaults allowed vaults to be built for the first time over rectangles of unequal lengths. It also greatly facilitated scaffolding and largely replaced the older groin vault.

Baca (12. yüzyıl)

İlk gerçek baca sistemi 12. yüzyılda Kuzey Avrupa'da ortaya çıktı. Aynı zamanda şömine kullanımı da başladı.

Kemer Köprü (1345)

Ponte Vecchio,Floransa'da Orta Çağ Avrupa'sının ilk taş kemer köprüsü inşa edildi.

Sabit vinç (1220ler)

1240 tarihli Fransız edebiyatına ait el yazması bir eserde ilk sabit vinçlerin 1225 yılında kullanıldığı anlaşılmıştır.

Sabit liman vinçleri (1244)

İlk kez Orta Çağ'da geliştirilen bu vinçlerin ilk kullanıldığı yerin 1244 yılında Utrech şehri olduğu düşünülmektedir. İçinde insanların çevirdiği büyük bir çark yardımıyla, yükler kaldırılabilmekteydi.

El arabası (1170ler)

İnşaat, madencilik ve tarımda kullanılan ilk el arabaları 1170 - 1250 yılları arası kuzey batı Avrupa'da ortaya çıktı. Matthew Paris çizdiği bir tasvirde el arabalarını göstermiştir.(13. yüzyıl)

Sanat

Yağlı boya (1410)

13. yüzyıl başlarında resimlerin yapımında kullanılan boyalara yağ katılmaya başlandı. Flemenk ressam Jan van Eyck bu yöntemi 1410'da ilk profesyonel şekilde kullanan kişidir.

Saat

Kum saati (1338)

Su saatlerine göre daha kullanışlı ve daha iyi ölçüm yapan kum saatleri Orta Çağ'da ortaya çıkan bir yeniliktir. Belgelere göre ilk kez İtalya'nın Siena şehrinde kullanılmıştır.

Mekanik saatler (13 ila 14. yüzyıllar)

Mekanik saatlerin ilk kez ne zaman ortaya çıktığı bilinmemektedir. İlk kez kiliselerde çan çalınmasının ayarlanması kullanılmıştır.3

Teknik

Birleşik krank

İtalyan fizikçi Guido da Vigevano 1335'te Texaurus isimli eserinde Haçlı Seferleri için savaş makinaları koleksiyonu yaptı. Burada bir krank yardımıyla çevrilen kısa çarklar muharebe botlarını hareket ettiriyordu. Bu yandan çarklı gemilerin ilk örneğidir. .

Yüksek fırın (1150–1350)

Avrupa'da yüksek fırın ilk kez 1150 civarı göründü. (ilk kullanıldığı yerler Lapphyttan, İsveç - Dürstel, İsviçre - Märkische Sauerland, Almanya) 4 in some places according to recent research even before 1100.5 Bu teknik avrupanın gelişiminden bağımsız ilerledi.6

Değirmen

Kağıt değirmeni (13. yüzyıl)

Su gücü ile çalışan ilk kâğıt üretim değirmeni, 1282'de Çin ve İslam medeniyetinde ortaya çıkmıştır.78910

Rolling mill (15th century)

Used to produce metal sheet of an even thickness. First used on soft, malleable metals, such as lead, gold and tin. Leonardo da Vinci described a rolling mill for wrought iron.

Tidal Mills (6th century)

The earliest tidal mills were excavated on the Irish coast where watermillers knew and employed the two main waterwheel types: a 6th-century tide mill at Killoteran near Waterford was powered by a vertical waterwheel,11 while the tide changes at Little Island were exploited by a twin-flume horizontal-wheeled mill (c. 630) and a vertical undershot waterwheel alongside it.1213 Another early example is the Nendrum Monastery mill from 787 which is estimated to have developed seven to eight horsepower at its peak.1415

Vertical windmills (1180s)

Invented in Europe as the pivotable post mill, the first surviving mention of one comes from Yorkshire in England in 1185. They were efficient at grinding grain or draining water. Stationary tower mills were also developed in the 13th century.

Water hammer (12th century at the latest)

Used in metallurgy to forge the metal blooms from bloomeries and Catalan forges, they replaced manual hammerwork. The water hammer was eventually superseded by steam hammers in the 19th century.

Navigasyon

Kuru Pusula (12. yüzyıl)

Avrupa'da ilk yön bulma aracından Alexander Neckam'ın On the Natures of Things isimli eserinde 1190 yıllarında bahsedildi.16 Bu teknoloji Çin ve Arap medeniyetlerinden transfer edilmişti. 1300 yıllarında Akdenizde kullanıldı.17

Astronomik pusula (1269)

Fransız bilgin Pierre de Maricourt astronomik gözlemlerde kullanılmak üzere astronomik pusulayı keşfetti.(1269) 18

Stern-mounted rudders (1180s)

The first depiction of a pintle-and-gudgeon rudder on church carvings dates to around 1180. They first appeared with cogs in the North and Baltic Seas and quickly spread to Mediterranean. The iron hinge system was the first stern rudder permanently attached to the ship hull and made a vital contribution to the navigation achievements of the age of discovery and thereafter.19

Matbaa ve Kağıt

Taşınabilir (1440lar)

Johannes Gutenberg hareketli tipte matbaayı keşfetti.

Kağıt (13. yüzyıl)

Çinde keşfedildi ve Endülüs Emevileri yoluyla Avrupa'ya taşındı. Sonrasında Avrupa'da üretilmeye başlandı.

Gözlük (1280ler)

İlk gözlükler Floransa'da sadece hipermetropların kullanabileceği şekilde üretildi. Filigran (1282)

İlk olarak İtalya'nın Bologna kentinde sahteciliği engellemek için üretildi.

Bilim ve Eğitim

Arap rakamları (13. yüzyıl)

Avrupa'ya ilk kez 976 yılında geldiği Pisalı Leonardo'nun Liba Abaci isimli eserinde bahsedilmiştir.

Üniversite

İlk orta çağ üniversiteleri 11 ve 13'üncü yüzyıllarda kurulmuş olup okur yazarlık ve öğrenimdeki gelişmeye öncülük etmişlerdir. 1500 yılına kadar bu kurumlar Avrupa'nın çoğu kısmına yayılmış ve bilimsel devrimde anahtar bir rol oynamıştır. Bugün, eğitim kavramı ve bu kurum küresel olarak kabul görmüştür.20

Tekstil, sanayi ve kumaş

Düğme (13. yüzyıl)

Almanya'da yerel bir yenilik olarak ortaya çıkan kıyafet düğmeleri kısa zamanda rahat kıyafetlerin yaygınlaşmasını sağladı.21

Yatay Dokuma Tezgahı (11.yüzyıl)

Pedalla çalışan bu tezgahlar daha hızlı ve verimliydi.

İpek (6. yüzyıl)

Çin üzerinden ithal edilen ipek 6. yüzyılda Doğu Avrupa'da 11 ve 12. yüzyılda Batı Avrupa'da üretilmeye başlandı. Toskana ipek üretiminde merkez konumuna geldi.

Çıkrık (13. yüzyıl) Muhtemelen Hindistan'dan Avrupa'ya geldi.

Miscellaneous

Satranç (1450)

İlk olarak 6. yüzyılda Hindistan'da ortaya çıktı. İran ve Müslümanlar aracılığıyla Avrupaya yayıldılar. Ahşap camı (1000)

Odun külü ve kum karışımından yapılan sarımsı-yeşil renkte cam çeşidi.

Grindstones (834)

Grindstones are a rough stone, usually sandstone, used to sharpen iron. The first rotary grindstone (turned with a leveraged handle) occurs in the Utrecht Psalter, illustrated between 816 and 834.22 According to Hägermann, the pen drawing is a copy of a late-antique manuscript.23 A second crank which was mounted on the other end of the axle is depicted in the Luttrell Psalter from around 1340.24

Likör (12th century)

Alcohol distillation was introduced by Pūr Sinɑʼ (Persian ابن سینا or ابو علی‌ سینا or پور سينا Pur-e Sina; [ˈpuːr ˈsiːnɑː] "son of Sina";[full citation needed] August c. 980 – June 1037), commonly known as Ibn Sīnā, or in Arabic writing Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbd Allāh ibn Al-Hasan ibn Ali ibn Sīnā. It was initially used as a medicinal elixir and was a popular remedy for the Black Death during the 14th century. Drinks such as vodka, gin and brandy come into form.

Mıknatıs (12th century)

Magnets were first referenced in the Roman d'Enéas, composed between 1155 and 1160.

Ayna (1180)

The first mention of a "glass" mirror is in 1180 by Alexander Neckham who said "Take away the lead which is behind the glass and there will be no image of the one looking in."

Illustrated surgical atlas (1345)

Guido da Vigevano (c. 1280 − 1349) was the first author to add illustrations to his anatomical descriptions. His Anathomia provides pictures of neuroanatomical structures and techniques such as the dissection of the head by means of trephination, and depictions of the meninges, cerebrum, and spinal cord.25

Karantina (1377)

Kelime anlamı olarak 40 anlamına gelir. İlk karantina uygulaması 1377’de Venedik ve Dubrovnik’te yapıldı, ilk karantinahane ise 1423 yılında Venedik yakınlarında Santa Maria di Nazareth adasında kuruldu.26

Fare kapanı (1170ler)

İlk fare kapanından Chrétien de Troyes'ın Yvain, the Knight of the Lion isimli orta çağ romanında bahsedilir.

Sabun (9th century)

9. yüzyılda yarı sıvı sabun Avrupa'da kullanıldı daha sonra Araplar 12. yüzyılda katı sabunu icat ettiler.

Askeri Teknoloji

Armour

Plate armour (late 14th century)

Large and complete full plates of armour appear by the end of the 14th century.

Cavalry

Arched saddle (11th century)

The arched saddle enabled mounted knights to wield lances underarm and prevent the charge from turning into an unintentional pole-vault. This innovation gave birth to true shock cavalry, enabling fighters to charge on full gallop.

Spurs (11th century)

Spurs were invented by the Normans and appeared at the same time as the cantled saddle. They enabled the horseman to control his horse with his feet, replacing the whip and leaving his arms free. Rowel spurs familiar from cowboy films were already known in the 13th century. Gilded spurs were the ultimate symbol of the knighthood - even today someone is said to "earn his spurs" by proving his or her worthiness.

Stirrup (6th century)

Stirrups were invented by steppe nomads in what is today Mongolia and northern China in the 4th century. They were introduced in Byzantium in the 6th century and in the Carolingian Empire in the 8th. They allowed a mounted knight to wield a sword and strike from a distance leading to a great advantage for mounted cavalry.

Gunpowder weapons

Cannon (1324)

Cannons are first recorded in Europe at the siege of Metz in 1324. In 1350 Petrarch wrote "these instruments which discharge balls of metal with most tremendous noise and flashes of fire...were a few years ago very rare and were viewed with greatest astonishment and admiration, but now they are become as common and familiar as any other kinds of arMS "27

Volley gun

See Ribauldequin.

Corned gunpowder (late 14th century)

First practiced in Western Europe, corning the black powder allowed for more powerful and faster ignition of cannons. It also facilitated the storage and transportation of black powder. Corning constituted a crucial step in the evolution of gunpowder warfare.

Supergun (late 14th century)

Extant examples include the wrought-iron Pumhart von Steyr, Dulle Griet and Mons Meg as well as the cast-bronze Faule Mette and Faule Grete (all from the 15th century).

Mechanical artillery

Counterweight trebuchet (12th century)

Powered solely by the force of gravity, these catapults revolutionized medieval siege warfare and construction of fortifications by hurling huge stones unprecedented distances. Originating somewhere in the eastern Mediterranean basin, counterweight trebuchets were introduced in the Crusader states by the 1120s, Byzantium by the 1130s and in the Latin West by the second half of the century.28

Missile weapons

Longbow with massed, disciplined archery (13th century)

Having a high rate of fire and penetration power, the longbow contributed to the eventual demise of the medieval knight class. Used particularly by the English to great effect against the French cavalry during the Hundred Years' War (1337–1453).

Steel crossbow (late 14th century)

European innovation. Came with several different cocking aids to enhance draw power, making the weapons also the first hand-held mechanical crossbows.

Miscellaneous

Combined arms tactics (14th century)

The battle of Halidon Hill 1333 was the first battle where intentional and disciplined combined arms infantry tactics were employed. The English men-at-arms dismounted aside the archers, combining thus the staying power of super-heavy infantry and striking power of their two-handed weapons with the missiles and mobility of the archers. Combining dismounted knights and men-at-arms with archers was the archetypal Western Medieval battle tactics until the battle of Flodden 1513 and final emergence of firearMS

Galeri

Dosya:Altarpiece of St Sebastian.jpg|Longbowmen (c. 1493) Dosya:Altarpiece of St Sebastian (detail).jpg|Cranked rack-and-pinion device for cocking a crossbow (c. 1493) Dosya:Konrad Kyeser, Bellifortis, Clm 30150, Tafel 13, Blatt 74v.jpg|Organ gun in the Bellifortis (c. 1405)

Kaynakça

Orijinal kaynak: orta çağ'da teknoloji. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. Alfred Crosby described some of this technological revolution in his The Measure of Reality: Quantification in Western Europe, 1250-1600 and other major historians of technology have also noted it.

  2. Ana Britannica, Artezyen kuyusu maddesi, c2, s.408

  3. Ana Britannica Ansiklopedisi, Saat maddesi, c.18, s.599

  4. Radomir Pleiner: Vom Rennfeuer zum Hochofen. "Die Entwicklung der Eisenverhüttung", 9.-14. Jh., in: Uta Lindgren (ed.): Europäische Technik im Mittelalter. 800-1400, Berlin 2001 (4th ed.), pp. 249-256 (255) ISBN 3-7861-1748-9

  5. Karl-Heinz Ludwig, Volker Schmidtchen: Propyläen Technikgeschichte. Metalle und Macht 1000-1600, Berlin 1997, p.389f. ISBN 3-549-05633-8

  6. Tsien, Tsuen-Hsuin 1985, pp. 68−73

  7. ;

  8. Barbara M. Kreutz, “Mediterranean Contributions to the Medieval Mariner's Compass,” Technology and Culture, Vol. 14, No. 3. (Jul., 1973), p.368

  9. Frederic C. Lane, “The Economic Meaning of the Invention of the Compass,” The American Historical Review, Vol. 68, No. 3. (Apr., 1963), p.615ff.

  10. Lynn White: "The Act of Invention: Causes, Contexts, Continuities and Consequences", Technology and Culture, Vol. 3, No. 4 (Autumn, 1962), pp. 486-500 (497f. & 500)

  11. https://islamansiklopedisi.org.tr/karantina TDVİA "Karantina" maddesi

Kategoriler